Koronawirus, a niewypłacalność przedsiębiorców – możliwości działania

Koronawirus bez wątpienia spowoduje zwiększenie ilości wniosków upadłościowych i restrukturyzacyjnych

Ministerstwo Zdrowia wprost wskazuje, że zakażonych koronawirusem będzie coraz więcej i wzrost zachorowalności będzie coraz szybszy. To tylko kwesta czasu. Nie ma co ukrywać, że koronawirus wpłynie na wypłacalność wielu przedsiębiorców, zaczynając od branży przewozowej, turystycznej, hotelarskiej, rozrywkowej, organizacji eventów oraz innych branż. Skutki odczują także kontrahenci tych branż. Skutki mogą być jeszcze większe jeśli na określonym obszarze wprowadzona zostanie kwarantanna.

Nawet w warunkach rozwoju gospodarczego część firm nie wytrzymuje konkurencji rynkowej i jest zmuszona do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości czy wniosku restrukturyzacyjnego. Natomiast w momencie, gdy część branż spotka się ze znaczną redukcją przychodów w sytuacji, gdy firmy już na poczet osiągnięcia tych przychodów poniosły koszty spowoduje problemy z rentownością i niewypłacalnością. Koronawirus wpłynie na zwiększenie składania przez przedsiębiorców wniosków restrukturyzacyjnych oraz wniosków o ogłoszenie upadłości. Propozycje rządu m.in. odnośnie rozłożenia na raty należności publicznoprawnych mogą łagodzić, ale nie wyeliminują problemów z niewypłacalnością przedsiębiorstw.

Jakie działanie zatem podjąć ?
Z jednej bowiem strony wiadomym jest, że w przypadku pojawienia się problemów z płynnością u przedsiębiorców im szybciej podejmiemy działania, tym szansa na restrukturyzację jest większa. Z drugiej jednak strony nadgorliwość też jest niewskazana. Nie chodzi bowiem o to, aby nieadekwatnymi działaniami spowodować jeszcze większe problemy, lub wygenerowanie nowych. Nie ma zatem jednakowej odpowiedzi dla wszystkich przedsiębiorców, bo u części przedsiębiorców problem z płynnością przyjdzie wcześniej u innych później, u jednych będzie głębszy u innych mniejszy i inne mogą być sposoby na wychodzenie z problemów, chociażby z uwagi na inny rodzaj kontrahentów czy klientów.

1. Restrukturyzacja bez udziału sądu
   U niektórych przedsiębiorców, wystarczająca może być restrukturyzacja bez udziału sądu. Najczęściej polega ona na redukcji kosztów, w pierwszej kolejności marketingowych, reprezentacyjnych itp. Zaletą tego rozwiązania jest to, że o restrukturyzacji nie dowiadują się kontrahenci, klienci, niemniej jednak jest ona przeznaczona dla bardziej zdrowych podmiotów, czy też bardziej odpowiedni będzie dla tych, których „koronawirus nie zainfekuje mocno”.
2. Postępowanie układowe i przyspieszone postępowanie układowe
   przedsiębiorców, którzy już mają problemy z bieżącym regulowaniem zobowiązań, lub przewidują, że wkrótce to nastąpi może być zasadnym wszczęcie przyspieszonego postępowania układowego lub postepowania układowego.
   Wszczęcie jednego z dwóch ww. postępowań oznaczać będzie, że przedsiębiorca od momentu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego ma zakaz regulowania zobowiązań powstałych przed datą otwarcia postępowania (co do zasady nie dotyczy to zobowiązań zabezpieczonych rzeczowo). To w jakiej wysokości i kiedy przedsiębiorca (spółka) będzie spłacał wierzycieli – będzie regulował układ zawarty z wierzycielami jeśli zagłosują za nim odpowiednią większością.
   Ale należy pamiętać, że po dacie otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego przedsiębiorca musi być w stanie regulować swoje bieżące zobowiązania i powinien to uprawdopodobnić we wniosku o otwarcie restrukturyzacji. W przeciwnym razie Sąd może odmówić otwarcia postępowania lub po jego otwarciu może umorzyć postępowanie, bo przedłużenie tego postępowania może jedynie krzywdzić wierzycieli, poprzez generowanie kolejnych zobowiązań i zmniejszeniu się przez to stopnia zaspokojenia dotychczasowych wierzycieli.
   Z otwarciem postępowania układowego i przyspieszonego postępowania układowego przedsiębiorca (spółka), co do zasady nie traci zarządzania nad spółką, lecz Sąd ustanawia nadzorcę sądowego, którego zgoda jest potrzebna przy czynnościach przekraczających zwykły zarząd.
3. Postępowanie sanacyjne
   Otwarcie postępowania sanacyjnego również skutkuje zakazem spłacania przez dłużnika wierzytelności powstałych przed datą otwarcia sanacji. Jednocześnie otwarcie sanacji skutkuje zawieszeniem postępowań egzekucyjnych, jak i pozwala na odstępowanie od poszczególnych umów za zgodą sędziego komisarza. Z otwarciem postępowania sanacyjnego łączy się zazwyczaj jednak utrata zarządu nad przedsiębiorstwem (spółką) i przekazanie go w ręce zarządcy ustanowionego przez sąd.
4. Postępowanie upadłościowe z wykorzystanie pre-packa
   Możliwe jest również zastosowanie tzw. pre-packa, który jak pokazuje praktyka jest jednym z najlepszych instrumentów restrukturyzacyjnych. Polega on na tym, że wraz z ogłoszeniem upadłości dłużnika, sąd postanawia o sprzedaży inwestorowi (może być podmiot powiązany z dłużnikiem) całego przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części. Sprzedaż aktywów następuje po cenie zbliżonej do kwoty, za jaką majątek dłużnika byłby sprzedany w postępowaniu upadłościowym, pomniejszonej jeszcze o koszty postępowania upadłościowego. W związku z tym, że w postępowaniu upadłościowym mamy do czynienia ze sprzedażą wymuszoną, inwestor może liczyć na dyskonto przy nabyciu aktywów. Dzięki jednoczesnej sprzedaży całego przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części możliwa jest kontynuacja działalności dłużnika, przy jednoczesnym odcięciu się od jego zobowiązań, co umożliwia zachowanie współpracy przynajmniej z częścią kooperantów oraz częścią pracowników. W dodatku wierzyciele otrzymują znacznie szybciej spłatę swoich wierzytelności, w takiej wysokości jak po przeprowadzeniu żmudnego postępowania upadłościowego. Nie trzeba również przeprowadzać procedury głosowania i zatwierdzenia układu jak ma to miejsce w „klasycznych” postępowaniach restrukturyzacyjnych, a zatem dalsze prowadzanie działalności nie jest uzależnione od niepewnej woli wierzycieli.
   Jest to – jak na polskie warunki sądowe – szybka procedura, niemniej jednak łączy się z nią upadłość dotychczasowego podmiotu, co dla niektórych przedsiębiorców jest często nie do zaakceptowania.
5. „Zwykłe” postępowanie upadłościowe
   Niekiedy sytuacja jest tak trudna, że nie pozostaje nic innego niż złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości i przekazanie majątku syndykowi. Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości i nie wyznaczać syndyka, jeśli majątek spółki nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. W takim przypadku co do zasady należy przeprowadzić postępowanie likwidacyjne, aby doprowadzić do wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców KRS.

Odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości
Warto pamiętać, że samo złożenie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie zwalnia z obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Brak natomiast złożenia przez przedsiębiorcę (członka zarządu) wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie (30 dni od dnia powstania niewypłacalności) może pociągać za sobą następujące sankcje:

• karną
• orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, w tym zasiadania w organach spółek
• cywilnoprawną – ponoszenie odpowiedzialności całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki

Dlatego też aby zabezpieczyć się przed ww. sankcjami wraz w wnioskiem restrukturyzacyjnym składa się wniosek o ogłoszenie upadłości. Sąd w pierwszej kolejności rozpoznaje wniosek restrukturyzacyjny i jeśli otworzy restrukturyzację, to nie otwiera upadłości, ale uznaje się, że przedsiębiorca (członek zarządu) wykonał obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Podsumowanie
Warto zatem z perspektywy przedsiębiorcy (członka zarządu) wiedzieć wcześniej jakie przysługują mu możliwości, tak aby możliwe było zastosowanie odpowiednich środków. W niektórych przypadkach brak świadomości i brak odpowiedniej reakcji we właściwym momencie może doprowadzić do tego, że nie pozostanie nic innego jak złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości.