Ogłoszenie upadłości konsumenckiej małżonka i uprawomocnienie się wyroku rozwodowego w tym samym dniu

16 grudnia 2019 r. Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów (III CZP 7/19) potwierdził, że art. 124 ust. 1 prawa upadłościowego mówiący o tym, że majątek wspólny małżonków wchodzi w skład masy upadłości z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, a jego podział jest niedopuszczany znajduje zastosowanie również w odniesieniu do upadłości konsumenckiej.

W powyższym kontekście przypominała mi się sprawa, którą prowadziłem dla syndyka upadłej małżonki, wobec której orzeczono upadłość konsumencką. Otóż w tym samym dniu ogłoszono upadłość konsumencką tej małżonki oraz w tym samym dniu uprawomocnił się wobec tej osoby wyrok rozwodowy. Skutkiem obu orzeczeń jest powstanie rozdzielności majątkowej. Przy czym w związku z ogłoszeniem upadłości powstaje rozdzielność majątkowa i majątek wspólny wchodzi do masy upadłości jednego z małżonków. Natomiast w wyniku uprawomocnienia się rozwodu powstaje rozdzielność majątkowa i współwłasność łączna pomiędzy małżonkami przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych do czasu podziału majątku (domniemuje się równocześnie równość udziałów pomiędzy małżonkami). W wyroku rozwodowym Sąd nie dokonał jednocześnie podziału majątku wspólnego. Zatem powstało zagadnienie czy do masy upadłości wszedł cały majątek małżonków (przede wszystkim nieruchomość) czy tylko ½ majątku. Oczywiście małżonek upadłej stał na stanowisku, że tylko ½. Myślałem, że takie przypadki zdarzają się tylko w podręcznikach dla studentów prawa, ale życie lubi zaskakiwać 😊.

W związku z powyższym syndyk upadłej wytoczył powództwo o wydanie całości nieruchomości przez małżonka upadłej powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z 18.06.2004 r., sygn. akt II CK 364/03, z którego wynika, że orzeczenie o ogłoszeniu upadłości wywołuje skutki od godzinny 00.00. Wyrok rozwodowy musiał, zatem zapaść później niż ogłoszenie upadłości. W związku z tym na podstawie art. 124 ust. 1 prawa upadłościowego cały majątek małżonków wszedł do masy upadłości. Sąd podzielił argumentację i nakazał małżonkowi upadłej wydanie nieruchomości syndykowi upadłej i wyrok się uprawomocnił.

Prawidłowość tego rozstrzygnięcia potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16.12.2019 r., sygn. akt III CZP 7/19. Przy czym dziwi, że do rozstrzygnięcia tego zagadnienia, które wynika z art. 124 pr. upadł. konieczne, aż było podjęcie uchwały przez Sąd Najwyższy, w dodatku w powiększonym składzie.