Restrukturyzacja poprzez upadłość – tak to możliwe

Wraz z wprowadzeniem nowego prawa restrukturyzacyjnego ustawodawca wprowadził do prawa upadłościowego procedurę przygotowanej likwidacji. W szerokim rozumieniu również można ją traktować jako restrukturyzację przedsiębiorstwa, niemniej jednak prowadzącą poprzez upadłość podmiotu. Warto przyjrzeć bliżej się tej instytucji, w szczególności w związku z tym, iż sądy upadłościowe zatwierdzają pierwsze przygotowane likwidacje, tzw. pre-packi.

Jest to sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego lub jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa na warunkach określonych przez dłużnika. Wniosek składa się do sądu upadłościowego wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, w przypadku zaistnienia niewypłacalności dłużnika. Do wniosku dłużnik musi dołączyć także opis i oszacowanie składnika, który ma być przedmiotem przygotowanej likwidacji sporządzony przez osobę wpisaną na listę biegłych sądowych oraz wskazać warunki sprzedaży przez wskazanie co najmniej ceny oraz nabywcy.

Sąd upadłościowy uwzględnia taki wniosek jeśli cena oferowana za przedsiębiorstwo jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przez syndyka, który sprzedałby przedsiębiorstwo w całości albo gdyby sprzedawałby poszczególne składniki majątkowe oddzielnie. Cenę pomniejsza się również o koszty postępowania, które należałoby ponieść w związku z likwidacją w normalnej procedurze upadłościowej.

Co istotne nabywcą przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części może być także małżonek, krewny czy też spółka powiązana wobec dłużnika. Niemniej jednak w tym przypadku sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części nie może nastąpić po cenie niższej niż cena oszacowania, która jest ustalana na podstawie opinii biegłego wyznaczonego przez sąd, a nie wskazywanego przez dłużnika.

Co równie ważne przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część może zostać wydana nabywcy już w dniu ogłoszenia upadłości dłużnika jeśli do wniosku zostanie przedłożony dowód pełnej wpłaty ceny na rachunek depozytowy sądu.

Nie należy również zapominać, że możliwa jest sprzedaż przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części także w przypadku, gdy określony przedmiot wchodzący w skład przedsiębiorstwa jest zabezpieczony zastawem rejestrowym, a zastawnik ma uprawnienie do przejęcia przedmiotu zastawu lub sprzedaży go w drodze przetargu publicznego. Możliwość taka istnieje nawet wbrew woli zastawnika. Warunkiem jest jednak, że sprzedaż przedsiębiorstwa, w którego skład wchodzi przedmiot obciążany zastawem rejestrowym musi być korzystniejsza niż oddzielna sprzedaż przedmiotu zastawu. Z ceny sprzedaży przedsiębiorstwa wyodrębnia się oczywiście wartość rzeczy obciążonej zastawem i przeznacza się na zaspokojenie zastawnika.

Wbrew pozorom instytucja przygotowanej likwidacji jest korzystna dla wierzycieli. Cena bowiem uzyskana ze sprzedaży całego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, które jest w ruchu jest znacznie wyższa niż cena, którą syndyk otrzymałby sprzedając poszczególne składniki przedsiębiorstwa dłużnika, czy też gdyby sprzedawał całość przedsiębiorstwa albo zorganizowaną jego część. Gdy nabywca kupuje przedsiębiorstwo po określonym czasie, gdy już zostali zwolnieni pracownicy zmuszony jest odtwarzać zarówno personel podmiotu jak i siatkę klientów. Również samo ponowne uruchomienie produkcji, czy ponowne odtworzenie świadczenia usług wiąże się z dodatkowymi kosztami. Nie ulega wątpliwości, że wszystkie te czynniki wpływają niekorzystnie na cenę przedsiębiorstwa nabywanego w “normalnym” postępowaniu upadłościowym.

Nie należy również zapominać, że im dłużej trwa postępowanie upadłościowe tym rosną koszty jego prowadzenia i pomniejsza się kwota, która jest przeznaczona do podziału dla wierzycieli. Nie bez znaczenia jest także to, że w przypadku przygotowanej likwidacji wierzyciele szybciej otrzymają środki z podziału masy upadłości, co dla większości nie jest bez znaczenia mając na uwadze wartość pieniądza w czasie. Przygotowana likwidacja jest korzystna także dla pracowników dłużnika, albowiem nie tracą miejsc pracy.

Sprzedaż przedsiębiorstwa może być także korzystna dla samego dłużnika. Często bowiem właściciele dłużników przedłużają żywot dłużnika pożyczając własne środki na działalność operacyjną, co zazwyczaj prowadzi jedynie do odwleczenia ogłoszenia upadłości dłużnika. Zamiast zatem dotować pożyczkami dłużnika przez ich właściciela, warto zastanowić się czy lepiej środków tych nie przeznaczyć na kupno przedsiębiorstwa dłużnika po cenie nie wynikającej z ksiąg, ale po cenie oszacowania określonej przez biegłego. Nabycie w ramach postępowania upadłościowego ma skutki sprzedaży egzekucyjnej, czyli nabywca kupuje przedsiębiorstwo wolne od długów. Trudno też przypadek taki traktować jako pokrzywdzenie wierzycieli. Właściciele dłużnika nie mają bowiem obowiązku pożyczania dłużnikowi (najczęściej spółce kapitałowej) środków w przypadku zaistnienia stanu niewypłacalności. Taka jest bowiem istota spółek kapitałowych, że ich właściciele nie odpowiadają za zobowiązania spółki ponad swój wkład, zaś członkowie zarządu spółki nie odpowiadają subsydiarnie za jej zobowiązania jeśli złożą wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie.

Przygotowana likwidacja może być też honorowym wyjściem ze spółki dla ich dotychczasowych właścicieli, czy członków zarządu – co dla wielu jest nie bez znaczenia, w szczególności jeśli zarządzali spółką znaczną część życia. Inwestor kupuje zaś przedsiębiorstwo dłużnika w ramach przygotowanej likwidacji i od razu przejmuje przedsiębiorstwo w ruchu, bez zwalniania pracowników.

Nabycie przedsiębiorstwa w ramach przygotowanej likwidacji jest też korzystne dla samego inwestora, albowiem nabywa je bez dotychczasowych długów i może bez jakichkolwiek przestojów przystąpić do produkcji/świadczenia usług. Chociaż za przedsiębiorstwo w ruchu inwestor musi zapłacić więcej niż za te gdzie produkcja została wygaszona, to jednak koszty ponownego jego uruchomienia w połączeniu z czasem do tego potrzebnym może być rozwiązaniem bardziej opłacalnym dla inwestora. Przestój przedsiębiorstwa może być wykorzystany przez konkurencję dłużnika i odzyskanie rynków zbytu może być utrudnione, jeśli nie niemożliwe.

Warto zatem aby przedsiębiorcy – przede wszystkim spółki kapitałowe – rozważając potencjalne warianty restrukturyzacji, mieli także na uwadze, że można ją przeprowadzić także poprzez przygotowaną likwidację przedsiębiorstwa. Niemniej jednak wybór najbardziej optymalnego wariantu oddłużenia dłużnika należy podejmować z uwzględnieniem konkretnych okoliczności dotyczących dłużnika.