Zawezwanie do próby ugodowej w postępowaniach restrukturyzacyjnych

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego ogranicza samodzielne prowadzenie postępowań przez dłużnika:

• największe ograniczenia występują w postępowaniu sanacyjnym. Wszystkie bowiem postępowania sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne czy przed sądami polubownymi dotyczące masy sanacyjnej mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę albo przeciwko niemu (art. 311 ust. 1 pr. restrukturyzacyjnego);
• w postępowaniu układowym, dłużnik co prawda dalej prowadzi procesy dotyczące masy układowej, ale obok niego pojawia się nadzorca sądowy w charakterze interwenienta ubocznego, któremu przysługują prawa strony (art. 277 ust. 1-3 pr. restrukturyzacyjnego);
• w przyspieszonym postępowaniu układowym dłużnik samodzielnie prowadzi postępowania dotyczące masy układowej, ale musi o nich poinformować nadzorcę sądowego (art. 258 pr. restrukturyzacyjnego).

Jedocześnie w postępowaniu układowym oraz przyspieszonym postępowaniu układowym w sprawach prowadzonych przez dłużnika do uznania roszczenia, zrzeczenia się roszczenia, zawarcia ugody lub przyznania istotnych okoliczności dla sprawy, konieczna jest zgoda nadzorcy sądowego. Dokonanie ww. czynności przez dłużnika bez zgody nadzorcy sądowego nie wywiera skutków prawnych (art. 258 oraz 277 ust. 4 pr. restrukturyzacyjnego).

Jednym z postępowań sądowych jest próba zawarcia ugody ze stroną przeciwną, które jest inicjowane tzw. zawezwaniem do próby ugodowej. Samego zawezwania najczęściej dokonuje się po to aby przerwać bieg przedawnienia, bez potrzeby wytaczania powództwa i ponoszenia z tego tytułu opłaty od pozwu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego[1] takie działanie przed sądem przerywa bieg przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego. Taka czynność jest bowiem uznawana za podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, nawet jeśli druga strona nie zgodzi się na zawarcie ugody. Jak wskazuje bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4.10.2006 r., sygn. akt II CSK 202/06: „Nie ma też znaczenia, czy sąd orzeknie w wyroku o zgłoszonym roszczeniu, konieczne jest tylko to, by przedsięwzięcie przez wierzyciela określonej czynności procesowej obiektywnie mogło doprowadzić do skutku określonego w art. 123 § 1 pkt 1 KC i by m.in. w tym celu czynność ta została przez wierzyciela podjęta. Istotne jest zatem tylko zgłoszenie roszczenia w określonym celu przed właściwym organem, w prawem przewidzianej formie, a także obiektywna skuteczność tej czynności, tj. jej zdolność do wywołania skutku w postaci realizacji roszczenia [podkreślenie własne]”.

Czy zatem złożenie zawezwania do próby ugodowej przez podmiot będący w trakcie przyspieszonego postępowania układowego albo postępowania układowego bez zgody nadzorcy skutecznie przerwie bieg przedawnienia? Dotychczas orzecznictwo, ani żaden przedstawiciel doktryny nie wypowiedział się w tej kwestii. Niemniej jednak można co do tego mieć wątpliwości. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyżej cytowanym orzeczeniu, aby doszło do skutecznego przerwania biegu przedawnienia, czynność musi mieć zdolność wywołania skutków prawnych. Tymczasem zgodnie z art. 258 oraz 277 ust. 4 pr. restrukturyzacyjnego do zawarcia ugody w przyspieszonym postępowaniu układowym oraz w postępowaniu układowym konieczna jest zgoda nadzorcy sądowego. Także bez przedłożenia zgody nadzorcy sądowego w trakcie postępowania ugodowego mogą pojawić się istotne wątpliwości czy postępowanie ugodowe zainicjowane zawezwaniem przerwało bieg przedawnienia roszczenia, skoro czynność podmiotu – wobec którego jest otwarte przyspieszone postępowanie układowe albo postępowanie układowe – została dokonana bez zgody nadzorcy sądowego.

Moim zdaniem samo przedłożenie takiej zgody nie musi być koniecznie dołączone do zawezwania. Wystarczające jest, aby taka zgoda została przedłożona najpóźniej na rozprawie na której procedowana jest ugoda. Ponadto posiadanie przez podmiot składający zawezwanie zgody nadzorcy sądowego wymagane jest tylko wówczas, gdy w momencie rozprawy na której sąd stwierdza zawarcie albo nie zawarcie ugody wobec niego jest otwarte przyspieszone postępowanie układowe albo postępowanie układowe.

Z drugiej strony jeśli przeciwko podmiotowi wobec którego otwarto jedno z ww. postępowań restrukturyzacyjnych i złożono przeciwko niemu zawezwanie, to do skutecznego przerwania biegu przedawnienia nie jest konieczne przedstawienie przez podmiot przeciwko któremu kierowane jest zawezwanie stanowiska nadzorcy sądowego, jeśli sam dłużnik nie zgadza się na zawarcie ugody. Zgoda nadzorcy sądowego jest potrzeba do inicjowania i samego zawarcia ugody, a nie odmowy jej zawarcia.

Warto zatem aby przedsiębiorcy oraz pełnomocnicy mieli świadomość wymogów opisanych powyżej, by w przyszłości uchronić się przed przykrą niespodzianką, lub chociażby ryzykiem podnoszenia takiej argumentacji przez drugą stronę.

[1] wyrok SN z 3.06.1964 r., sygn. akt II CR 675/63, wyrok SN z 4.10.2006 r., sygn. akt II CSK 202/06.